Khí Cụ Niềng Răng Là Gì? Tổng Hợp 20+ Khí Cụ Phổ Biến Nhất

Khí cụ niềng răng là gì?

Khí cụ niềng răng là dụng cụ được dùng trong quá trình chỉnh nha, hỗ trợ nắn chỉnh và đưa các răng về đúng vị trí chuẩn trên cung hàm. Mỗi khí cụ niềng răng phù hợp với từng đối tượng và đảm nhận chức năng khác nhau.

Tác dụng của các loại khí cụ này đó là:

• Chỉnh thân răng thẳng đều.
• Thu hẹp kẽ hở giữa các răng.
• Hỗ trợ điều chỉnh tình trạng sai lệch khớp cắn.
• Cải thiện khả năng ăn nhai và tính thẩm mỹ.

20+ khí cụ niềng răng thường dùng nhất

Có rất nhiều khí cụ niềng răng được sử dụng cho từng trường hợp khác nhau, cụ thể: 

Các loại khí cụ niềng răng cố định

Niềng răng cố định hay niềng răng mắc cài cần dùng rất nhiều khí cụ chỉnh nha như:

Mắc cài (Bracket)

Là dụng cụ được bác sĩ gắn trên bề mặt răng của khách hàng, tạo lực kéo giúp răng dịch chuyển đúng hướng. Mắc cài được làm từ nhiều vật liệu như kim loại, sứ, pha lê,…

Ngoài ra, trong chỉnh nha người ta cũng chia thành 2 loại mắc cài theo cấu tạo đó là:

• Mắc cài thường: Cần dùng chun buộc để giữ dây cung trong mắc cài, nhưng chun buộc dễ bị đứt giãn, ảnh hưởng đến kết quả chỉnh nha.
• Mắc cài tự buộc: Được cải tiến từ mắc cài thường, có nắp trượt tự động thay thế cho chun buộc nên độ ổn định và chắc chắn cao, giúp răng nhanh chóng về đúng vị trí.

Dây cung (Archwires)

Đây là một trong các loại khí cụ chỉnh nha không thể thiếu khi niềng răng mắc cài. Dây cung có thiết kế mảnh, dài, thường được cố định hoặc trượt tự do trong rãnh mắc cài.

Khí cụ này giúp tạo lực kéo để dịch chuyển răng về đúng vị trí, khắc phục những sai lệch. Có nhiều loại dây cung được dùng phổ biến hiện nay như Titan – Beta, Niken – Titan, Cobalt – Chromium, Stainless Steel,…

Khâu chỉnh nha (Band)

Band là một vòng kim loại nhỏ, cấu tạo giống hình dáng răng, thường được bác sĩ gắn vào răng hàm số 6 hoặc 7 để tạo điểm tựa giữ mắc cài chắc chắn. Tuy nhiên khâu chỉnh nha chỉ cần dùng khi nong hàm hoặc với trường hợp có thân răng ngắn, gắn mắc cài dễ bị bung, tuột. 

Cấu tạo Band chỉnh nha gồm móc bên ngoài để móc chun hoặc lò xo, ống phía má để luồn dây cung và ống phía lưỡi để gắn khí cụ chỉnh nha.

Minivis

Khí cụ này có hình xoắn ốc, kích thước khá nhỏ, đường kính chỉ từ 1,4 – 2mm, chiều dài từ 6 – 12mm. Minivis được dùng với mục đích tạo điểm neo vững chắc để răng nhanh chóng dịch chuyển về đúng vị trí và điều chỉnh khớp cắn chuẩn. 

Một số trường hợp thường sử dụng Minivis khi niềng răng đó là răng hô, mất nhiều răng, hàm quá cứng, nhổ bỏ răng số 4 hoặc số 5,….

Hook

Hook có dạng móc, được dùng để gắn chun. Hiện nay có nhiều loại hook như hook cong, hook thẳng, hook chăn đuôi, hook 1, hook 3,…. Bác sĩ thường gắn khí cụ này ở răng nanh, răng cối nhỏ, band hoặc mắc cài của răng cối lớn nhằm mục đích kết hợp cùng dây cung, minivis, chun buộc để kéo liên kết 2 hàm với nhau. 

Lò xò

Đây là khí cụ niềng răng khá phổ biến hiện nay, sử dụng chủ yếu cho trường hợp niềng răng mắc cài. Lò xo được làm từ thép không gỉ, cấu tạo gồm nhiều vòng tròn nối tiếp nhau, có độ đàn hồi tốt, được chia thành 3 loại là: Lò xo đẩy, lò xo kéo và lò xo duy trì. Bác sĩ thường gắn lò xo vào hàm kết nối với dây cung phía sau răng số 3.

Khí cụ nong hàm

Được sử dụng với mục đích tăng diện tích vòm miệng, tạo khoảng trống giúp các răng dịch chuyển một cách dễ dàng, về đúng vị trí mong muốn. Thiết bị nong hàm thường được dùng trong trường hợp có vòm hàm quá hẹp, hàm bị méo, lệch.

Thông thường, bác sĩ sẽ thực hiện nong hàm trước khi gắn mắc cài, dây cung và thời gian đeo thiết bị nong hàm dao động từ 1 – 6 tháng.

Thun chuỗi (Memory Chain)

Thun chuỗi là một dải cao su gồm nhiều vòng chữ O được kết nối với nhau, được bác sĩ gắn lên mắc cài để đóng khoảng trống giữa các răng khi chỉnh nha.

Khí cụ niềng răng này thường được làm từ cao su lành tính, không gây kích ứng trong cơ thể, tính đàn hồi tốt.

Thun tách kẽ (Rubber bands)

Khí cụ này là một dây cao su được thiết kế dạng hình tròn hoặc là thanh kim loại có hình chữ L thường được dùng để gắn vào kẽ răng hàm số 5, 6, 7 để nong rộng hai hàm, tạo khoảng trống giúp bác sĩ dễ dàng đặt band hoặc khâu vào răng.

Thun tách kẽ có thể sử dụng trước khi gắn mắc cài khoảng 1 tuần, đặt ở kẽ răng dưới. 

Thun liên hàm

Thun liên hàm có thiết kế giống những chiếc thun thông thường nhưng độ đàn hồi rất cao, làm từ cao su cao cấp đảm bảo an toàn với khoang miệng. Khí cụ này thường được bác sĩ chỉ định dùng cho người có răng khểnh, răng mọc lệch hẳn về phía trên hoặc trường hợp cần căn chỉnh lại khớp cắn giữa 2 hàm.

Sáp nha khoa

Trong quá trình niềng răng cố định, mắc cài, dây cung dễ cọ xát vào răng, mô mềm gây trầy xước, đau nhức, lúc này cần sử dụng sáp nha khoa để giảm ma sát. Đây là vật liệu được làm từ chất liệu trong suốt, mềm, lành tính, an toàn trong khoang miệng, kể cả khi vô tình nuốt phải cũng không gây hại. Sáp nha khoa có khả năng bảo vệ niêm mạc miệng, không để khí cụ chỉnh nha gây tổn thương.

Khí cụ duy trì sau niềng răng

Một trong những khí cụ niềng răng không thể thiếu đó là khí cụ duy trì sau niềng răng hay hàm duy trì. Hầu hết những người chỉnh nha đều cần đeo hàm duy trì khoảng 1 – 2 năm để đảm bảo hiệu quả lâu dài, tránh răng dịch chuyển về vị trí cũ.

Hiện nay có 2 loại hàm duy trì là cố định và tháo lắp, tùy từng trường hợp cụ thể, tình trạng răng miệng cũng như nhu cầu của khách hàng, bác sĩ sẽ tư vấn khí cụ phù hợp. 

Kìm nha khoa

Khí cụ này được làm từ thép không gỉ, có nhiều loại với nhiều công dụng như:

• Kìm bấm hook TC: Có tác dụng bấm các hook trên dây cho khách hàng cần hook để mang thun, lò xo. Kìm bấm hook TC có thiết kế gọn nhẹ để bác sĩ dễ dàng sử dụng, không gây xoay lệch hook.
• Kìm tháo mắc cài: Chuyên dùng để tháo mắc cài trên răng sau khi đã hoàn thành quá trình chỉnh nha. Loại kìm này có 2 mỏ cong đặt bên trên và bên dưới mắc cài, cho khả năng kẹp chặt mắc cài cả chiều ngang và dọc, qua đó bác sĩ dễ dàng tháo ra mà không cần nhiều lực tác động. 
• Kìm bẻ đuôi dây Niti: Khí cụ này có thiết kế đặc biệt, lòng máng cong, dùng để bẻ cong phần đuôi dây cung khi niềng răng mắc cài.
• Kìm Weingart: Có phần đầu thon và hơi cong, bo tròn để kẹp dây cung một cách dễ dàng, chính xác, an toàn. Kìm Weingart thường được dùng với mục đích đặt dây cung vào rãnh mắc cài, uốn cong phần cuối của dây cung.
• Kìm chỉnh nha cạo vật liệu dư: Có thiết kế vừa với vòm miệng của khách hàng để bác sĩ dễ dàng thực hiện các thao tác, hạn chế tổn thương mô mềm trong khoang miệng. Kìm có tác dụng loại bỏ vật liệu dư thừa trên răng sau khi tháo mắc cài.

Khí cụ niềng răng tháo lắp

Niềng răng tháo lắp hay niềng răng trong suốt cần sử dụng ít khí cụ chỉnh nha hơn niềng răng mắc cài:

• Khay niềng trong suốt: Được thiết kế với bề mặt trơn nhẵn, trong suốt, làm từ vật liệu an toàn với khoang miệng. Mỗi khách hàng được chế tạo một hệ thống khay niềng riêng, ôm sát thân răng để tạo lực nắn chỉnh răng về đúng vị trí. Khay niềng không gây tổn thương mô mềm, dễ dàng tháo lắp trong quá trình ăn uống, vệ sinh, đặc biệt đảm bảo tính thẩm mỹ hơn so với mắc cài.
• Attachment: Đây là những nút nhựa được làm từ Composite, thường được gắn lên răng bằng keo nha khoa chuyên dụng để hỗ trợ tạo lực cho khay trong và đóng khoảng nhổ răng. Attachment có nhiều hình dáng và màu sắc khác nhau để sử dụng riêng cho từng trường hợp. Tuy nhiên khí cụ này chỉ được chỉ định nếu răng lệch ra ngoài hoặc xoay vào trong quá nhiều. 

Khí cụ chỉnh nha cho bé

Khí cụ chỉnh nha cho bé có nhiều khác biệt so với khí cụ dùng cho người lớn. Lý do là bởi trẻ em đang trong quá trình phát triển răng, xương hàm, nếu dùng dụng cụ của người lớn sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn, thậm chí còn gây rủi ro.

Khí cụ Facemask

Khí cụ Facemask có tác dụng điều chỉnh khớp cắn ngược do xương cho đối tượng bị thiếu sản xương hàm, đặc biệt là trẻ em đang trong giai đoạn phát triển.

Cấu tạo của dụng cụ này gồm:

• Phần đỡ trán nằm trên lông mày từ 1 – 2cm.
• Phần đỡ cằm nằm dưới rãnh khoảng 7mm.
• Thanh đỡ chính đạt chính giữa mặt của trẻ, làm từ thép không gỉ.
• Thanh ngang nằm ở dưới mặt phẳng cắn từ 2 – 3cm.
• Khí cụ Hydrax.
• Chun móc ngang răng nanh, hướng xuống dưới và hướng ra phía trước so với mặt phẳng cắn từ 1 – 1,5cm. 

Myobrace

Khí cụ chỉnh nha không mắc cài này khá phổ biến, hỗ trợ điều chỉnh sai lệch ở khớp cắn, từ đó dịch chuyển răng lệch lạc về đúng vị trí chuẩn.

Có 3 loại Myobrace là:

• Myobrace for Juniors: Sử dụng chủ yếu cho trẻ ở giai đoạn có răng sữa nhằm hạn chế những thói quen xấu gây ảnh hưởng đến sự phát triển của răng sau này.
• Myobrace for Kids: Thích hợp với trẻ từ 6 – 10 tuổi, có thể điều chỉnh sai lệch về khớp cắn, loại bỏ hiện tượng răng mọc lệch, mọc chen chúc ở cả 2 hàm.
• Myobrace for Teens: Khí cụ dùng cho bé ở giai đoạn 10 – 16 tuổi có xương và răng đang trong giai đoạn phát triển hoàn thiện, điều chỉnh sai lệch khớp cắn để có hàm răng đều đẹp hơn.

Twinblock

Twinblock có khả năng tháo lắp linh hoạt với 2 phần là 2 nền nhựa tương ứng với hàm trên và hàm dưới. Cơ chế hoạt động của khí cụ này là nền nhựa giữ chặt hàm dưới luôn hướng ra phía ngoài, từ từ đẩy hàm dưới ra trước.

Twinblock thường được dùng để điều trị khớp cắn ngược hoặc dùng để nong cung hàm hẹp cho trẻ em.

Khí cụ Quad Helix

Đây là khí cụ nong rộng cung hàm dành cho đối tượng trẻ trên 6 tuổi, có tác dụng khắc phục các sai lệch của hàm răng. Quad Helix được làm từ thép không gỉ hình chữ Y gồm 4 vòng xoắn ốc ở 4 góc, cấu tạo như sau:

• Phần dây ở giữa 2 vòng xoắn ốc phía trước.
• Phần nối giữa vòng xoắn phía trước và vòng xoắn phía sau với cánh tay ngoài.
• Phần dây tự do gần vùng răng cối nhỏ. 

Khí cụ 2 x 4

Được dùng trong trường hợp răng mọc lộn xộn, hô, móm, thưa do răng, giúp sắp xếp lại các răng trên cung hàm, dàn đều răng và cải thiện khớp cắn chuẩn.

Có thể thấy có rất nhiều khí cụ niềng răng được sử dụng cho từng trường hợp khác nhau. Khách hàng sau khi thăm khám được bác sĩ lên phác đồ cụ thể và tư vấn về các loại khí cụ cần dùng. Tốt nhất bạn nên tuân thủ đúng chỉ định trong quá trình chỉnh nha để đạt được kết quả cao nhất.